Ćwiczenia
oddechowe
Joga jest nicią splecioną z różnych włókien, jednym z nich są asany, i
nym pranayama, jeszcze innym medytacja. Asany są przygotowaniem
ćwiczeń oddechowych, dostrajają bowiem ciało podobnie jak muz
stroi swój instrument. Pranayama doskonali ciało na subtelmejszym p
ziomie, a jednocześnie uspokaja umysł, dzięki czemu przystosowuje c
ły ustrój do praktyk skupienia jednopunktowego (sanskr.: eka grath
przygotowującego do medytacji i będącego jej koniecznym warunkie-
Asany równoważą i doskonalą ciało fizyczne, a pranayama dokonuje t
go samego w odniesieniu do energii podtrzymującej życie (sanskrj
prana) oraz dróg jej cyrkulacji. Z tego względu w literaturze dotycząc^
jogi spotyka się liczne ostrzeżenia przed rozpoczynaniem ćwiczeń odd
chowych bez dobrego zrozumienia systemu poprzez praktykę asan or
bez nadzoru kompetentnego nauczyciela. Nieumiejętne ćwiczenie as
może spowodować naciągnięcia mięśni i inne uszkodzenia fizyczne, kti
rych rozpoznanie i leczenie jest stosunkowo łatwe. Pranayama powodu-i
je zmiany w układach fizycznych i energetycznych ciała oraz modyfiku*
je rytmy umysłowe, z których dynamiki nie zdajemy sobie zwykle sprawna
poziomie świadomym. Względy te uzasadniają wielką ostrożność
w ich podejmowaniu. Generalną zasadą jest nierobienie niczego w nai
pięciu i na siłę; wysiłek i dążenie do „osiągnięcia wyników” mogą jedynie
doprowadzić do upośledzenia i skrócenia oddechu, zamglenia umysłu
i utwierdzenia się w egoizmie.
Oddech jest drogą wiodącą od rzeczywistości fizycznej do sfery mentalnej
oraz od umysłu świadomego do tych jego pokładów, które normalnie pozostają
nieuświadomione. Ćwicząc asany, poznajemy tajemnice ciała oraz
zastępujemy stare wzorce ruchowe nowymi. Ćwiczenia oddechowe powodują
analogiczne zmiany w subtelnych strukturach energetycznych ustroju.
Filozofie Wschodu traktują umysł i ciało fizyczne jako byty autonomicz- |
ne, które w żywym organizmie łączy funkcjonalnie pośrednia struktura
energetyczna zbudowana z subtelnej, ąuasi-fizycznej energii związanej
w sposób szczególny z oddechem (hinduska prana, chińska chi lub gi,
mana w systemie huny, „bioenergia” w psychotronice zachodniej itd.).
Szybkie i płytkie oddychanie wzmaga niepokój, a gwałtowne wdechy
mogą nawet rozbudzać agresję. Sposób oddychania wpływa na umysł,
którego stany są odzwierciedleniem wzorców oddechowych. Oddech
jest również naturalnym sposobem nieświadomego uwalniania napięcia
i przywracania równowagi energetycznej. Wzdychanie i ziewanie to
przykłady instynktownych form oddychania terapeutycznego.
ufiemy już, że najprostsze asany należą do najtrudniejszych, a najbardziej
skomplikowane służą jedynie przystosowaniu ciała do długotrwałego
siedzenia lub stania w harmonii z wszechświatem. Podobnie jest
ćwiczeniami oddechowymi; nawet najbardziej złożone z nich mają
n am tylko pomóc w nauce powolnego, prostego i regularnego oddychania
zapewniającego spokój wewnętrzny i jasność umysłu. Zadaniem rózc
h technik pranajamicznych jest więc uwalnianie napięć i ułatwienie
koncentracji. Jeśli którakolwiek z nich wywołuje dyskomfort lub niepokój,
to znaczy, ze nie nadeszła jeszcze właściwa pora, by ją praktykować.
