Trzeba jej spróbować,
by wiedzieć na czym polega i o co w niej chodzi. Nie dowiemy się tego,
oglądając rysunki lub zdjęcia przedstawiające asany ani z lektury książek
poświęconych medytacji. Także zrozumienie celu tych działań wynika
z praktycznego ich doświadczenia.
Ćwiczenia, o których będzie dalej mowa, wymagają zaangażowania,
czasu i skupienia uwagi, a przede wszystkim regularności. Jogi nie można
uprawiać „od przypadku do przypadku” i „raz na jakiś czas”.
Maharsi Patańdzali wymienia trzy warunki wstępne, wspomniane w rozdziale
poprzednim – tapah, svadhyaya i Iśvara-pranidhana.
Tapah
Sanskryckie słowo tapah tłumaczone bywa czasem jako „umartwienie”.
Taka jego interpretacja może z początku kojarzyć się niezbyt zachęcająco,
w szerszym znaczeniu oznacza ono jednak „działania oczyszczające”,
a także „życie w skromności i prostocie”. Pragnąc rozpocząć praktykę jogi
– a w szczególności jogi Patańdzalego – trzeba najpierw uporządkować
własne życie. Słowo tapah zawiera w sobie również ideę ognia i żaru
spalającego wszystko, co zbędne i niepotrzebne. Regularne ćwiczenia
jogi skłaniają do samodyscypliny praktykowanej nie tylko w wydzielonym
czasie, w którym je wykonujemy, lecz także w życiu codziennym. Ćwiczenie
asan zmienia nasz stosunek do własnego ciała; uświadamiamy sobie
z jednej strony wpływ pokarmów, alkoholu i palenia, a z drugiej znaczenie
relaksujących ćwiczeń oddechowych i medytacji. Zmniejsza się zauważalnie
potrzeba ciągłego poszukiwania wrażeń, a jednocześnie stajemy
się bardziej świadomi tego, co do nas dociera za pośrednictwem
radia, telewizji i innych środków przekazu. Praktyka tapah nie oznacza
drastycznych postów, leżenia na gwoździach i pozbawiania się snu. Bhagavad
Gita mówi nam: „Joga to harmonia. Nie dla tych, którzy jedzą za
duzo lub zbyt mało; nie dla tych również, którzy odmawiają sobie snu lub
śpią za długo”. Właściwie pojmowana praktyka tapah prowadzi do życia
zrównoważonego i uporządkowanego.
Svadhyaya
Także i to słowo ma w sanskrycie kilka znaczeń. Tłumaczy się je jako:
„studiowanie pism świętych”, „zdobywanie wiedzy o sobie”, a także „powtarzanie
imienia Bożego traktowane jako forma medytacji” (sanskr.: japa),
rowtarzaniu jaKiejKorwieK mantry powinna zawsze towarzyszyć Kunlemplacja
jej znaczenia.
śvara-pranidhćna
Te słowa oznaczają „ofiarowanie Bogu wszystkich naszych działań”. Bóg |j
jest motywem działania osoby przyjmującej tę wewnętrzną postawę. 8
Wiara w Boga jest częścią klasycznej jogi – jednego z systemów iilozo- ^
ficznych hinduizmu. Nauczanie Buddy różniło się pod tym względem, Ę
ponieważ proponowana przez Niego droga do Nirwany nie wymagała ^
takiej wiary. Budda odrzucał tez system kastowy i autorytet Wed. Uprawiając
jogę, nie powinniśmy przywłaszczać sobie owoców działań i traktować
ich bez reszty jako służbę Bożą. Asany, ćwiczenia oddechowe
i medytacje można oczywiście praktykować z jakimkolwiek uzasadnieniem
i nastawieniem wewnętrznym, chcąc jednak uważać się za adepta
jogi sensu stricto, musimy wierzyć w Boga; joga jest bowiem w swej istocie
praktyką religijną. Bhagavad Gita uczy, że powinniśmy ofiarowywać
Bogu swoją praktykę, studia, wiedzę, a także każdy wdech i wydech.
Praktykę jogi może rozpocząć każdy, niezależnie od wieku i sprawności fizycznej.
Może to być osoba młoda lub w zaawansowanym wieku, uprawiająca
sport lub niepełnosprawna. Konieczna jest tylko decyzja o rozpoczęciu
praktyk. Każdy z nas w chwili jej podejmowania nosi w sobie mapę, czy
tez plan, ścieżki, na którą może wstąpić – indywidualnej, unikatowej, innej
dla każdego. Przygotowanie polega na określeniu miejsca, w którym się
znajdujemy i oczyszczeniu drogi poprzez samodyscyplinę, studia i wyrzeczenie
się nieczystości, które tę drogę przesłaniają. Określenie własnego
położenia na ścieżce rozwoju duchowego ma ogromne znaczenie, ponieważ
większość ludzi nie ma pojęcia, od czego powinni zaczynać, a często
wyobrażają sobie, że są stabilniejsi i w lepszym stanie świadomości w stosunku
do tego, co faktycznie sobą reprezentują. Mozę się na przykład okazać,
ze na poziomie fizycznym gibkość i elastyczność, które uważaliśmy za
cechy korzystne z punktu widzenia praktyki asan, są dla nas przeszkodą,
brakuje nam bowiem siły i stabilności. Joga uczy pokory, z drugiej jednak
strony pokora fałszywa i nieszczera polegająca na ignorowaniu lub odmowie
akceptacji własnych zalet i wrażliwości musi być również odrzucona.
Potrzebna jest zatem dobra znajomość samego siebie.
