Kumbhaka oznacza całkowite wstrzymanie czynności aparatu oddechowego
na kilka lub kilkanaście sekund w punkcie równowagi na
końcu fazy wdechu lub wydechu. Koncentracja, spokój i cisza wewnętrzna
nie są sprawdzianami wytrzymałości, lecz metodami integracji;
praktykując kumbhaka, trzeba o tym pamiętać. Wstrzymanie oddechu
powinno się wiązać z głębokim spokojem i jasnością, a nie
z napięciem i uczuciem duszności. Indywidualna zdolność bywa w tym
względzie bardzo zróżnicowana, a czas trwania zatrzymań wydłuża się
w sposób naturalny w toku systematycznej praktyki. Niczego nie należy
w tej dziedzinie forsować.
Metoda zatrzymywania oddechu
W technice, którą opisujemy, wydech trwa dwukrotnie dłużej od wdechu.
Jeżeli więc faza wdechu zajmuje pięć sekund, to wydech powinien;
trwać dziesięć sekund. Ćwiczymy oddychanie ujjayl zachowując proporcję
jeden do dwóch.
Wykonujemy wdech, odliczając pięć sekund i zatrzymujemy oddech.
Opuszczamy biodra, rozluźniamy barki i wydłużamy kręgosłup ku gorzej
Powinniśmy mieć w tym momencie uczucie lekkości połączone z pełną’
stabilnością; zatrzymujemy oddech na zasadzie całkowitej swobody. Im;
lepiej wydłużymy kręgosłup i rozluźnimy barki, tym dłużej będziemy no-;
gli zatrzymać oddech. Dłonie powinny być luźne i nieaktywne; podczas zatrzymywania
oddechu występuje skłonność do napinania mięśni dłoni.
Pozostajemy w spokoju i ciszy przez pięć sekund, po czym wykonujemy;
wydech rozłożony na dziesięć sekund. Kiedy me sprawia nam to naj4
mniejszej trudności, zwiększamy długości faz do pięciu sekund wdechu,’
dziesięciu sekund zatrzymania i dziesięciu sekund wydechu. W dalszym’
etapie czas zatrzymania możemy zwiększyć do piętnastu sekund, przy
pięciosekundowym wdechu i dziesięcio sekundowym wydechu. Przy dalszym
wydłużaniu faz w kurfibhaka zachowujemy proporcje 1: 3: 2.
Pranayama z przenoszeniem energii do kanałów ida i pińgala
W hatha-jodze wykorzystuje się w sposób szczególny dwa główne kanały
energetyczne – pińgala, będący nośnikiem energii słonecznej (HA)
oraz ida, transmitujący energię księżycową (THA) – przechodzące, od-;
powiędnie przez prawe i lewe nozdrze. Seria ćwiczeń, w których kontrolujemy
palcami dłoni przepływ powietrza przez nozdrza, ma na celu
równoważenie tych energii. Praktyk tych nie poleca się początkującym,
ponieważ użycie dłoni do zamykania i otwierania przewodów nosowych
może zakłócać ułożenie ciała oraz stabilność postawy siedzącej. Przedwczesne
rozpoczynanie tych ćwiczeń powoduje zwykle napięcia w stawach
barkowych.
Użycie palców dłoni do zamykania nozdrzy:
1 Siadamy w pozycji lotosu lub pioruna.
2 Zbliżamy prawą dłoń do nosa, nie pochylając przy tym głowy i zachowując
jej położenie na linii pionowej kręgosłupa.
3 Utrzymujemy rozluźnienie barków i nadgarstka.
4 Palcami dłoni dotykamy nosa w miejscach, w których kość graniczy
z tkankami chrzestnymi, mniej więcej w połowie długości bocznych jego
powierzchni. Bardzo niewielki nacisk w tych miejscach zamyka kanały
energetyczne.
5 Nadgarstek utrzymujemy na takiej wysokości, by palce znajdowały się
w położeniu poziomym i me wywierały żadnych sił skierowanych ku
dołowi.
6 Końcem kciuka zamykamy prawe nozdrze, a końcami złączonych palców
serdecznego i małego – nozdrze lewe. Pozostałe dwa palce składamy
w kierunku środka dłoni i podstawy kości kciuka.
7 Staramy się, by podczas ćwiczenia prawa dłoń nie pociągała głowy
w prawo. Aby tego uniknąć, możemy w początkach praktyki używać
naprzemiennie prawej i lewej dłoni, zamykając nozdrza końcami palców
wskazujących i zachowując centralne położenie głowy. Na dalszym
etapie ćwiczeń przechodzimy do opisanego sposobu działania
z wykorzystaniem wyłącznie prawej dłoni.
Oddychanie naprzemienne (nadi śodhana)
v*7 tym ćwiczeniu podczas wdechów i wydechów używamy naprzemiennie
kanałów energetycznych słonecznego i księżycowego, zmieniając je
w chwili, gdy płuca są wypełnione powietrzem.
Celem tej praktyki jest oczyszczanie kanałów.
• Zaczynamy od wdechu przez obydwa nozdrza; zamykamy następnie
nozdrze lewe i wykonujemy wydech oraz wdech przez nozdrze prawe.
• Zamykamy nozdrze prawe i otwieramy lewe; wykonujemy wydech i kolejny
wdech przez nozdrze lewe.
• Zamykamy nozdrze lewe i otwieramy prawe; wykonujemy wydech i kolejny
wdech przez nozdrze prawe.
• Kontynuujemy ten sposób oddychania, zmieniając kanał po każdym
wdechu.
• Kończymy ćwiczenie wydechem przez prawe nozdrze.
Wszystkie fazy oddechów powinny być równej długości, a strumień powietrza
spokojny i jednostajny. Może to ułatwić wykorzystanie palców dłoni
do regulacji przepływu powietrza przez nozdrza. Zasady te odnoszą
się do wszystkich opisanych dalej technik oddychania naprzemiennego.
Oddychanie z naprzemiennymi wydechami (anuloma)
W tym ćwiczeniu wdechy odbywają się zawsze przez obydwa nozdrza,
a wydechy na przemian przez prawe i lewe nozdrze w kolejnych cyklach
oddechowych.
Oddychanie z naprzemiennymi wdechami (pratiloma)
W tym ćwiczeniu wydechy odbywają się zawsze przez obydwa nozdrza,
a wdechy na przemian przez prawe i lewe nozdrze w kolejnych cyklach
oddechowych.
Wdechy przez kanał słoneczny (surya bhedana)
Pińgala nadl kończy się przy prawym nozdrzu. Ta pranayama ogrzewa
ciało, ponieważ wszystkie wdechy odbywają się przez kanał słoneczny.
• Wykonujemy wydech przez obydwa nozdrza.
• Zamykamy lewe nozdrze i wdychamy przez prawe.
• Zamykamy prawe nozdrze, otwieramy lewe i wykonujemy wydech.
• W kolejnych cyklach wdychamy powietrze przez prawe nozdrze i wydychamy
przez lewe.
• Kończymy ćwiczenie wdechem i wydechem przez obydwa nozdrza.
Wdechy przez kanał księżycowy (candra bhedana)
• Wykonujemy wydech przez obydwa nozdrza.
• Zamykamy prawe nozdrze i wdychamy przez lewe.
• Zamykamy lewe nozdrze, otwieramy prawe i wykonujemy wydech.
• W kolejnych cyklach wdychamy powietrze przez lewe nozdrze i wydychamy
przez prawe.
• Kończymy ćwiczenie wdechem i wydechem przez obydwa nozdrza.
Ćwiczenie to chłodzi ciało, ponieważ wszystkie wdechy odbywają się
przez kanał księżycowy.
